Φρανκ, Σεζάρ - Oγκίστ

(Franck, Λιέγη 1822 – Παρίσι 1890). Βέλγος συνθέτης. Αν και ο πατέρας του τον έστρεψε από μικρό στη μουσική, με τη φιλοδοξία να τον κάνει παιδί-θαύμα, ο Φ., περιέργως, μόνο πολύ αργά κατόρθωσε να αποκτήσει τη φήμη που του άξιζε. Αφού απέτυχε στις πρώτες προσπάθειές του στο πιάνο, μπήκε σε ηλικία 15 ετών στο Κονσερβατουάρ του Παρισιού, για να αφοσιωθεί κατόπιν στη σύνθεση. Εμφανίστηκε με το βιβλικό ορατόριο Ρουθ (1846), για το οποίο κατηγορήθηκε άδικα για κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας. Το 1848, απομακρυνόμενος από την επίδραση του οικογενειακού του περιβάλλοντος, ο Φ. διατήρησε την πνευματική ανεξαρτησία που απέκτησε, παίζοντας εκκλησιαστικό όργανο και δίνοντας μαθήματα πιάνου. Μακρά ασθένεια τον ανάγκασε κατόπιν να διακόψει τη συνθετική εργασία του. Άφησε ατελείωτο το μελόδραμά του Ο αγροτικός εργάτης, που άρχισε το 1851, και ξανάπιασε δουλειά ως οργανοπαίκτης στην εκκλησία της Αγίας Κλοτίλδης (ο Λιστ εκτιμούσε πολύ τους αυτοσχεδιασμούς του), ασχολούμενος επί χρόνια και με τη διδασκαλία της μουσικής. Το 1872 κατέλαβε την έδρα της διδασκαλίας του εκκλησιαστικού οργάνου στο Κονσερβατουάρ του Παρισιού. Επιδόθηκε κρυφά στη σύνθεση και τελείωσε, έπειτα από εργασία 10 ετών, τα 8 μέρη του συμφωνικού του ποιήματος Οι Μακαρισμοί, που θεωρείται το αριστούργημά του, αλλά που το 1879 έγινε δεκτό με αδιαφορία στην πρώτη και μοναδική εκτέλεσή του, όσο ζούσε ο συνθέτης. Ανάλογη ήταν η τύχη, το 1885, και των Συμφωνικών παραλλαγών για πιάνο και ορχήστρα, που αργότερα μπήκαν στο ρεπερτόριο των συναυλιών ανάμεσα στις πιο συναρπαστικές δημιουργίες του τέλους του 19ου αι. Παράδειγμα, σχεδόν μοναδικό, σταθερότητας και πίστης στην αποστολή του ως μουσικού, ο Φ. συνέθεσε, κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του (1881-88), την περίφημη Συμφωνία σε ρε μινόρε, το φημισμένο Κουιντέτο και τη μεγάλη Σονάτα για βιολί και πιάνο. Η τελευταία αυτή σύνθεση αποκάλυψε τελικά, το 1890, στον ανυπόμονο αλλά γαλήνιο οργανοπαίκτη της Αγίας Κλοτίλδης ένα γνήσιο μουσικό. Οι αντιξοότητες της τύχης επηρέασαν όχι μόνο την καλλιτεχνική σταδιοδρομία, αλλά και τη ζωή του Φ. που πέθανε από πνευμονική πάθηση, η οποία οφειλόταν σε κτύπημα. Η υψηλή θέση που κατέχει ο Φ. στην ιστορία της μουσικής σχετίζεται με την υιοθέτηση της λεγόμενης κυκλικής μορφής των συνθέσεών του, που συγκεντρώνονται στην ανάπτυξη ενός μόνο θεματικού πυρήνα. Στην αργή και λεπτόλογη δημιουργική επεξεργασία, ο Φ. συνδυάζει την οργανωτική σοφία ενός Μπαχ με ένα απλό ρομαντικό πάθος που περιλαμβάνει τις εμπειρίες του Μπετόβεν, του Σούμπερτ και του Σούμαν, φιλτραρισμένες από μια νέα, προσωπική χρωματική ευαισθησία, στην οποία συγχέονται ευγενικά η εκφραστική τάση και η αυστηρότητα της μορφής. Εκτός από τις συνθέσεις που αναφέραμε, ο Φ. συνέθεσε 2 λυρικές όπερες (Χούλντα, που παίχτηκε το 1894, και Γκιζέλλα, το 1896), μερικές λειτουργίες, τα ορατόρια Ο πύργος της Βαβέλ και Ρεβέκκα, τα συμφωνικά ποιήματα Ανάληψη και Ψυχή, ένα κουαρτέτο, τρία τρίο, έργα για πιάνο και εκκλησιαστικό όργανο.